Budowa oraz rodzaje pompowanych desek SUP
Wstęp
Ten krótki przewodnik przygotowaliśmy głównie z myślą o osobach zdecydowanych na zakup pierwszego SUPa. Jeśli nie wiesz czy pływanie na SUPie jest dla Ciebie - przeczytaj artukuł o zaletach pływania na desce SUP.
Osoby które stoją przed wyborem swojej pierwszej deski do pływania SUP bywają przytłoczone dużym wyborem sprzętu- często także poprzez sprzeczne informacje jakie można wyczytać na forach internetowych. Jeśli więc już wiesz, że chcesz kupić deskę i zadajesz sobie pytanie: jaka deska SUP na początek? spróbujemy nieco rozjaśnić stosowane w SUPach nezewnictwo.
Poniżej opisujemy czym różnią się od siebie różne rodzaje desek SUP, jakie stosowane są w nich technologie oraz jakie mają dla nas znaczenie w czasie ich używania. Mamy nadzieję, że po zapoznaniu się treścią tego krótkiego poradnika będzie Ci nieco łatwiej poruszać się w gąszczu ofert i opisów desek.
Jeśli pływasz już od jakiegoś czasu na desce SUP i posiadasz swój sprzęt- większość informacji z tego przewodnika prawdopodobnie będzie Ci znana.
Istotne cechy deski SUP
Zanim przejdziemy do omawiania rodzajów desek, chcieliśmy krótko opisać cztery podstawowe cechy deski SUP, które będą miały dla nas praktyczne znaczenie podczas pływania.
1. Stabilność. Co oznacza że deska SUP jest stabilna? Ujmując to najprościej, oznacza to, że na takiej desce najłatwiej nam ustać i nie będzie miała tendencji do mocnego kołysania się na boki. Aby deska SUP była stabilna, musi mieć sztywną konstrukcję, szeroki pokład (nie tylko na środku -najlepiej na całej długości) oraz stosunkowo dużą wyporność abyśmy nie mogli jej łatwo “przytopić” kiedy przenosimy ciężar ciała mocniej na jedną z nóg. Niestety duża szerokość negatywnie wpływa na kolejną cechę czyli szybkość.
2. Szybkość. Szybka deska SUP to taka, którą łatwo rozpędzić, oraz łatwo tą prędkość utrzymać- czyli deska stawiająca małe opory. Pływając na szybkiej desce SUP zużyjemy mniej energii na wiosłowanie i możemy osiągnąć większą prędkość. Szybka deska jest szczególnie istotna przy pokonywaniu długich dystansów lub podczas zawodów. Aby deska SUP była szybka powinna być sztywna, wąska i smukła. Tak więc im szybsza - tym mniej stabilna. Coś za coś.
3. Zwrotność. Zwrotność deski SUP to łatwość manewrowania, a więc zmiany kierunku. Na zwrotnej desce SUP łatwo będzie nam wykonywać ciasne skręty, zawracać oraz wycofywać, co jest niezwykle przydatne na niektórych akwenach tj. wąskie kręte rzeczki bądź na jeziorach czy morzu z linią brzegową pełną zatoczek które chcielibyśmy eksplorować. Aby deska była zwrotna nie może być zbyt długa i powinna mieć łagodne zaokrąglony przód czyli dziób oraz tył czyli rufę oraz nie za duży statecznik (fin).
4. Utrzymywanie kursu (kierunku). Na desce SUP, która dobrze trzyma kurs łatwo nam będzie płynąć na wprost bez częstej zmiany strony wiosłowania. Kiedy wiosłujemy, nasz paddleboard będzie miał tendencję do zmiany kierunku nieco wbrew naszej woli wymuszając na nas zmianę strony wiosłowania, co jest niepożądane, szczególnie jeśli planujemy pokonywać większe odległości. Aby deska SUP trzymała kurs powinna być jak najdłuższa i mieć spory statecznik lub mieć ich kilka sztuk. Jak nietrudno się domyślić, taka deska będzie mało zwrotna.
Jak więc widzicie niektóre cechy się niemal wykluczają. Trudno więc o deskę, która będzie szybka, zwrotna, stabilna i świetnie trzymającą kurs.
Rodzaje desek SUP
Istnieje wiele rodzajów paddleboard’ów, które różnią się od siebie budową oraz przeznaczeniem. W tym artukule nie wspominamy o deskach sztywnych, wykonanych z laminatów. Założyliśmy, że deski SUP sztywne są zarezerwowane dla osób, które biorą udział w zawodach. Producenci desek pompowanych stosują zróżnicowane nazewnictwo i dodatkowe podkategorie, jednak najbardziej popularny i czytelny wydaje nam się następujący podział na kategorie desek SUP:
4.Deski SUP specjalistyczne: RACE, RIVER, WAVE i inne.
Ostatnia, czwarta grupa jest pozornie dość szeroka zawierając wiele różnych rodzai desek SUP, ale jest też skierowana do bardzo wąskiej grupy odbiorców. Deski te są na tyle specyficzne, że korzystają z nich niemal wyłącznie zawodnicy oraz zaawansowani wioślarze, dlatego ze względu na charakter tego poradnika nie będziemy szerzej ich omawiać i skupimy się na pozostałych trzech rodzajach desek SUP, tak aby ułatwić odpowiedź na pytanie: deska SUP jaką wybrać ? Touring czy All round?
1.Deski SUP All-round - deski uniwersalne, nie tylko dla początkujących
Deski SUP z tej grupy są najbardziej popularne i zalicza się do nich zdecydowana większość modeli dostępnych obecnie na naszym rynku. Deski do pływnia all-round bywają niesłusznie traktowane jak sprzęt przeznaczony wyłącznie dla początkujących. Na forach SUP często można przeczytać porady w stylu- nie kupuj deski all-round bo zaraz będziech chciał wymienić na Touringa. Tymczasem przy odpowiednim wyborze all-roundy swobodnie mogą stać się naszą pierwszą i jedyną deską SUP, nawet jeśli zamierzamy pływać dosyć często i intensywnie.
Wszechstronne deski SUP
Wszechstronność jest najważniejszą cechą allround’ów (all round oznacza w języku angielskim wszechstronny), ale co to znaczy? Czym charakteryzuje się wszechstronna deska SUP? Deska taka będzie zrównoważona w każdym z istotnych obszarów z naciskiem na stabilność- szczególnie w przypadku większych rodzinnych modeli tj. Atlas. Deski allround mają najczęściej długość 3-3,5 metra, mocno zaokrąglony kształt dzięki czemu łatwo i przyjemnie się nimi manewruje, są wystarczająco szybkie do rekreacyjnego użytku i przy odpowiedniej technice przyzwoicie utrzymują kurs.
Dla kogo deska SUP allround?
To w zasadzie sprzęt dla każdego, zarówno dla początkujących jak i doświadczonych osób, które nie są zdecydowane żeby pływać na SUPie bardzo regularnie i nastawiających się na długie, wielokilometrowe wycieczki czy spływy. Allroundy są doskonałe na krótszych dystansach, świetnie sprawdzają się na wyjazdach wakacyjnych do zabaw w wodzie dla całej rodziny czy też “buszowania” po okolicznych zatoczkach na morzu lub jeziorze połączonych np. ze snorkelingiem (maskę z rurką oraz płetwy możesz przewozić zamocowane do bagażnika).
Klasycznym przykładem deski SUP allround jest Aqua Marina FUSION.
2.Deski SUP Touring - deski turystyczne
Grupa desek SUP przeznaczonych do turystyki różni się od all-round’ów już na pierwszy rzut oka. Touringi posiadają specyficzny kształt: mają ostro zakończony, spiczasty dziób oraz niemal prosto ściętą rufę. Są także dłuższe od desek uniwersalnych, zazwyczaj mają około 3,5 -4 metrów. Wiele modeli desek SUP Touring posiada także bardziej zaawansowaną konstrukcję, która podnosi dodatkowo ich sztywność np. technologię dwukomorową (double chamber) czy też dwuwarstwową powłokę (więcej o technologiach w dalszej części poradnika). Często występuje także wyposażenie takie jak podwójny bagażnik z elastycznej linki aby pomieścić więcej bagaży czy też dodatkowe uchwyty pomagające w wyciąganiu deski na brzeg podczas spływów. Touringi w zestawach posiadają większe niż deskach all-round finy.
Deski SUP Touring są wyraźnie szybsze i lepiej trzymają kurs od desek All round, dzięki czemu wiosłowanie na stojąco na długich dystansach jest mniej męczące. Osiągamy także większą prędkość i rzadziej musimy zmieniać stronę po której wiosłujemy. Tym co może skutecznie zniechęcać od wyboru Touringa osoby początkujące będzie mniejsza zwrotność. Przez co trudniej na nich wykonywać nagłe zwroty podczas pływania np. na falach lub podczas spływu wąską krętą rzeczką.
Czy Desk SUP Touring nadaje się na pierwszą deskę SUP?
Oczywiście, że tak. Musimy jednak pamiętać o gorszej zwrotności, więc chcąc wykonywać ciasne nawroty musimy posiadać już nieco umiejętności i równowagi. Jeśli planujesz zakup pierwszej deski SUP i wiesz, że tym co Cię pociąga są długie spływy i wycieczki a nie zależy na lekkości i zwrotności jaką oferują allroundy - śmiało możesz wybrać jeden z modeli Touring na pierwszą deskę SUP. Warto również pamiętać, że większa i bardziej pojemna deska SUP to większa waga, dłuższe pompowanie, a także nieco bardziej skomplikowany proces składania deski jeśli posiada 2 komory.
Poniższe zdjęcie prezentuje różnicę w kształcie desek All-round i Touring:
3.Deski WindSUP - duże deski SUP do pływania z żaglem
WindSUP jest połączeniem dużej wygodnej pompowanej deski SUP z deską windsurfingową i można na nim żeglować. Jeśli marzysz o pływaniu na windsurfingu ale masz ochoty taszczyć nad wodę dużej niewygodnej sztywnej dechy - wybierze WindSUP. A kiedy nie wieje odpinasz żagiel, bierzesz wiosło i pływasz na stojąco.
Budowa deski Wind SUP ?
Deski Wind SUP wyposażone są w mocowanie umożliwiające montaż pędnika windsurfingowego czyli masztu z bomem oraz żaglem. Jest to gwint wewnętrzny umieszczony w centralnej części pokładu, do którego wkręcamy tzw. paletę - przegubowy łącznik między deską a masztem. Pod punktem montażu pędnika znajduje się od spodu dodatkowa skrzynka na drugi statecznik, który stawiając w wodzie opór boczny zmniejsza zjawisko znoszenia deski przez wiatr zwane dryfem pozwalając pływać ostro pod wiatr.
Pędniki do desek WindSUP
Do WindSUPa zamocujemy zarówno typowe pędniki windsurfingowe jak i mniejsze, lżejsze pędniki WindSUP. Dostępne są także specjalne lekkie dmuchane pędniki, które są doskonałe do nauki i wraz z deską zmieszczą się w plecaku !
WindSUP jest idealnym rozwiązaniem dla osób, które uczą się pływać z żaglem. Ich duża wyporność i lekki pędnik powodują, że wyciąganie żagla z wody jest znacznie łatwiejsze niż na klasycznym sprzęcie. Upadki na pompowaną deskę będą też mniej bolesne niż na sztywną. Mając taki zestaw nie musisz tracić pięknego dnia i zrezygnować z pływania na desce SUP kiedy wieje wiatr. Co więcej możesz połączyć obie dyscypliny płynąc z żaglem pod wiatr a następnie wracając z wiosłem.
Bezpieczeństwo pływania na desce WindSUP
Jeśli nie masz doświadczenia z windsurfingiem - gorąco zachęcamy do skorzystania przynajmniej z kilku lekcji pod okiem doświadczonego instruktora windsurfingu. Podczas lekcji poza nauką techniki pływania poznacie również zasady bezpieczeństwa. Wiatr i woda, to żywioły, których nigdy nie można lekceważyć.
Marzysz o żeglowaniu na desce? Spraw sobie WindSUP:
A jak sprawują się WindSUPy bez żagla? - jak normalna deska SUP. Niektóre będą miały kształt i cechy typowej deski SUP Touring, inne jak np. Aqua Marina Blade po odpięciu żagla będzie świetną deską all round. Niektóre tak jak Skiffo Sun Cruise posiadają dodatkowo opcję montażu krzesełka kajakowego i podwójne wiosło stając się niejako sprzętem 3 w 1.
Technologie - jak zbudowana jest pompowana deska SUP
Jak w każdym rodzaju sprzętu sportowego, producenci desek SUP nieustannie rozwijają swoje konstrukcje tworząc nowe rozwiązania mające poprawiać cechy użytkowe takie jak sztywność desek czy też bezpieczeństwo i wygodę ich użytkowania. Technologie te mają zwykle obcojęzyczne nazwy i czasami trudno nam się zorientować co jest czym, ponieważ producenci nadają im różne nazwy i tajemnicze skróty. Poniżej przedstawiamy te najczęściej spotykane i postaramy się w prosty sposób objaśnić.
Drop Stitch
Drop Stitch (ścieg kropelkowy, tkanina kropelkowa), to w zasadzie podstawa budowy każdej współczesnej pompowanej deski SUP stanowiąca jej rdzeń. Materiał drop stitch to 2 warstwy tkaniny połączone ze sobą gęsto siecią poliestrowych nici o określonej długości. Nici te po napompowaniu deski SUP naprężają nie pozwalając wartswom tkaniny oddalić się od siebie dzięki czemu deska SUP ma płaski, sztywny pokład i ma określoną grubość (najczęściej około 12 lub 15 cm), a jednocześnie po spuszczeniu powietrza deskę można składać lub zrolować.
Na zdjęciu materiał drop stitch w przekroju:
Warstwy tkaniny po przeszyciu są laminowane (klejone lub zgrzewane) warstwą mocnego i elastycznego tworzywa które jest nieprzepuszczalne dla powietrza jak również odporne na przecieranie oraz promieniowanie UV tworząc w jednowarstwowych deskach SUP ich zewnętrzną warstwę. Najczęściej jest to PVC (polichlorek winylu).
Materiał drop stitch może być utkany z różną gęstością, oraz z nici o różnej grubości (np.1000 den). Podobnie warstwa PVC może mieć różną grubość i gramaturę wpływając na ostateczny efekt i jakość deski SUP.
Te parametry będą wpływać zarówno na wytrzymałość naszego SUPa jak i jego sztywność. Poza jakością procesów produkcji oraz technologii klejenia poszczególnych elementów deski, to właśnie niewidoczny gołym okiem rdzeń drop stitch jest jedną z cech odróżniających od siebie pozornie podobne produkty: tanie deski nieznanych marek, bądź tzw. SUPy marketowe od droższych markowych desek SUP.
Poniżej: jednowarstwowa deska SUP -budowa:
Double layer - dwuwarstwowe deski SUP
Ewolucją omówionego powyżej jednowarstwowego materiału drop-stitch jest wersja dwuwarstwowa: double layer drop-stitch. Deski SUP wykonane w tej technologii nazywamy deskami dwuwarstwowymi. Różnica między nimi polega na tym, że w wersji double-layer tkanina powleczona jest dwoma warstwami PVC, dzięki czemu jest grubsza, sztywniejsza i bardziej odporna na przebicie oraz przetarcia.
Deski dwuwarstwowe klejone
Technologia double-layer pierwotnie była wykonywana poprzez sklejenie dodatkowej warstwy PCV ze zwykłym materiałem drop-stitch. Wadą tego rozwiązania była spora waga oraz ryzyko rozklejania się warstw PVC przy błędach w wykonaniu lub złym przechowywaniu deski (np. na słońcu). Kolejnym problemem był bardzo mocny i nieprzyjemny zapach kleju, który wydzielała deska SUP przez długi czas od zakupu. Deski SUP tego typu nadal są dostępne na rynku.
Deski SUP dwuwarstwowe Fusion (MSL Fusion)
Obecnie markowe deski SUP dwuwarstwowe wykonywane są z materiału, który w którym warstwy PVC są ze sobą zgrzewane pod ciśnieniem już na etapie produkcji rdzenia drop-stitch w procesie pre laminacji. Stosowane jest zarówno zgrzewanie termiczne (Heat Fusion) jak i zgrzewanie wysokimi częstotliwościami (HF High Frequency). W obu przypadkach warstwy PVC ulegają nadtopieniu i pod naciskiem łączą się ze sobą bez dodatkowego kleju. Tak wykonany materiał jest trwale połączony i praktycznie nie ma możliwości rozwarstwienia, a brak dodatkowej warstwy kleju powoduje, że tak wykonana deska SUP jest lżejsza niż klejona (chociaż cięższa od jednowarstwowej)
Deski SUP dwuwarstwowe mają szereg zalet takich jak:
- większa sztywność pokładu- szczególnie istotna dla cięższych osób poprawiająca stabilność i szybkość deski.
- możliwość pompowania do wyższego ciśnienia - nawet 26 psi - jeszcze bardziej podnosi sztywność.
- większa trwałość i bezpieczeństwo- dwie warstwy PVC trudniej przedziurawić czy przetrzeć.
Budowa dwuwarstwowej deski SUP:
Deski dwuwarstwowe nie są jednak pozbawione wad:
- Deski SUP double layer są cięższe - szczególnie jest to odczuwalne w przypadku starszej technologii w której warstwy są klejone.
- Poprzez zwiększoną sztywność poszycia nieco więcej wysiłku wymaga ich składanie.
- Deski dwuwarstwowe są droższe. Bardziej złożony proces produkcji oraz ilość potrzebnego materiału wpływa niestety na wyższą cenę.
Deska SUP jednowarstwowa czy dwuwarstwowa?
Między innymi z powodu wyższego kosztu oraz wagi desek doble layer, nadal wielu producentów w swoich najbardziej popularnych modelach sięga po jednowarstwowy drop-stitch. Kupując deskę SUP all round do okazjonalnego pływania na wakacjach, z pewnością nie ma sensu wydawać wysokich kwot tylko dla dwuwarstwowej konstrukcji.
Jeśli jednak cenisz sobie wysoką jakość i jesteś skłonny wydać nieco więcej - śmiało sięgaj po konstrukcje dwuwarstwowe.
Deska SUP dwukomorowa
Kolejną technologią jaką można spotkać w nadmuchiwanych deskach SUP jest technologia double chamber- czyli dwukomorowa. Jak nietrudno się domyślić deski dwukomorowe mają dwie niezależne komory, które pompujemy osobno. Posiadają w związku z tym dwa zawory. Najczęściej jedna z komór znajduje się w centralnej części deski SUP, a druga - większa otacza komorę centralną.
Zwiększona sztywność desek SUP dwukomorowych
Największą zaletą takich desek jest zwiększona sztywność a dzięki temu większa stabilność i szybkość. Poprawę sztywności deski SUP dwukomorowe zawdzięczają przebiegającym wzdłuż pokładu połączeniom zgrzanych ze sobą ścianek sąsiadujących komór. Po napompowaniu obu komór, ich ścianki prostują się (ciśnienie naciska na nie z obu stron) i zaczynają zachowywać się jak usztywniające pokład deski SUP poprzeczki.
Bezpieczeństwo w razie przebicia deski SUP
Kolejną zaletą desek SUP dwukomorowych, która przekonuje wiele osób do ich zakupu jest bezpieczeństwo podczas pływania. Każda z dwóch komór ma wystarczającą wyporność aby w przypadku uszkodzenia drugiej zapewnić użytkownikowi pływalność. Dzięki temu pływając na desce SUP dwuwarstwowej będziesz spokojny, że w razie przebicia deski będziesz w stanie dopłynąć bezpiecznie do brzegu.
Najbardziej zaawansowanym rodzajem pompowanych desek SUP są deski dwukomorowe, wykonane w technologii dwuwarstwowej MSL Fusion. Deski te są niemal tak sztywne jak modele wykonane z laminatów.
Warto wspomnieć również o wadach desek dwuwarstwowych do których należy wysoki koszt, większa waga oraz utrudnione pompowanie oraz zwijanie deski.
Czy warto zakupić deskę SUP dwukomorową?
Przed wyborem trzeba przeanalizować zarówno ich wady jak i zalety. Jeśli nie odstrasza nas cena jak też konieczność osobnego pompowania komór, doceniamy natomiast komfort psychiczny jaki daje poprawa bezpieczeństwa pływania, szczególnie na większych akwenach - to z pewnością tak. Jeśli jednak SUP ma być tylko dodatkową atrakcją podczas spędzania czasu na plaży, to technologia double chamber będzie dla nas tylko dodatkowym balastem zarówno w trakcie przenoszenia jak i pompowania oraz składania deski SUP po zakończeniu pływania.